کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 371

زیر دم سستی-انحراف اخلاقی

 

 
خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند
خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن
بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

آش آلو کردن-خجالت‌زده کردن-کنفت کردن-سکه‌ی یک پول کردن
خاج کشیدن-صلیب کشیدن
خال-نقطه ی سیاه-لکه

خش خش-صدای برخورد چیزهای خشک به یکدیگر-صدای راه رفتن روی برگ های خشک شده

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

 

به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن
به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

 
دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن

چشم روشن شدن-شاد و خرسند شدن

حاضر و آماده-آماده

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

بیرون زدن-ناگهان از جایی بیرون رفتن

 

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

حساب انگشت بالا-حساب ساختگی

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

ده مرده حلاج بودن-بسیار زرنگ و کاری بودن

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

پافنگ-نهادن ته تفنگ در کنار در حالت خبردار ایستادن

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)
 

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود
خاطرخواه شدن-عاشق شدن-دل باختن

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

خِرخِره-حلق-حلقوم

دوام آوردن-استقامت کردن

 

 
تراشیده شدن-لاغر شدن

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

دهن بسته-حیوان

تت و پت-لکنت زبان

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن
تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

جاهل پسند-چیزی که جوان

چاله میدانی-صفت آدم های بی ادب و بی فرهنگ

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

 

 

تریاکی-معتاد به تریاک

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)
چیز-آلت تناسلی

پینکی رفتن-چرت زدن

خواب و بیداری-در حالت بین بیداری و خواب

حضوری-رو در رو

 

چار چشم-کسی مه عینک می زند

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

حظ کردن-لذت بردن

 

تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب
بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن

زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن

حیف و میل کردن-زیاده روی در مصرف و خرج کردن

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

چتوَل-یک چهارم

پینه کردن- پینه بستن

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

 

 

توی گود نبودن-در متن موضوع نبودن-اطلاع دقیق نداشتن-در حاشیه بودن

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

حمالی-کار مفت و مجانی-کار پر زحمت
 

 

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع

خصوصی-مقابل عمومی

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

زیر آب-مجرایی در ته مخازن آب برای خالی کردن آن ها

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

اتوکشیده(با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب)

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

دمامه-زن خشن-زن بی حیا و پاچه ورمالیده-آپارتی

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

اُق زدن-بالا آوردن

دُنگی-دانگی

 

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی
خدا به همراه-خدا خافظ

داغ چیزی به دل کسی ماندن-آرزوی چیزی را داشتن و به آن نرسیدن

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

پیشت-آوازی برای راندن گربه

جوجه خوردن-مرفه بودن-در ناز و نعمت زیستن

بستن کسی به دم خود-همیشه کسی را همراه داشتن

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

دومندش-دوم از آن
چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

 

چشمه-نوع-قسم

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

زپرتی-چیز یا شخص ناتوان-زوار در رفته-بی زور

با آتش بازی کردن-به کاری پر خطر پرداختن

خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

خانه خراب کردن-بدبخت کردن-بی چیز کردن

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

دلخور بودن-گله مند بودن-ناراضی بودن

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)
اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

دست بالا-حداکثر

 
از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

چوب بندی-داربست
جای ارزن نبودن-بسیار شلوغ بودن-جای سورن انداختن نبودن-سگ صاحبش را نشناختن

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

آلا گارسون-اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران

بالای چشمت ابروست- به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست
برادر زاده-فرزند برادر

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

چشم دراندن-دقت زیاد کردن

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

تمام و کمال-کامل-به تمامی
دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

داشتن-مشغول بودن

پیشی-گربه در زبان کودکان

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

اجباری(خدمت سربازی)

زیر چاق کردن-برای آماده کردن خود تمرین کردن و مهارت یافتن

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

چرم پاره-خرده های چرم در دکان کفاشی
از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

زیر زیرکی-پنهانی-با مکر و حیله

برو برگرد-چون و چرا

بلند بالا-قد بلند

خر تب کرده-به تمسخر به کسی می گویند که در هوای گرم لباس بسیار کلفت بپوشد

آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

اهل دود-سیگاری

تمام و کمال-کامل-به تمامی

 

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

چش-چشم

چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

چرخ کردن-دوختن با چرخ خیاطی-خرد کردن گوشت با چرخ گوشتی

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

 

اشک خنک-گریه‌ی ساختگی

دست فروشی-شغل دست فروش

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

خاور زمین-قاره ی آسیا
از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

 

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

دست چین-گزیده-منتخب

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

دهن کسی گرم بودن-خوش سخن و مجلس آرا بودن

دال به دال-پشت سر هم

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

جریحه دار شدن-زخمی شدن-دل شکسته شدن-رنجیده شدن
پرت کردن-چیزی را با شدت دور انداختن

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

حسینقلی خانی-با هرج و مرج-بی قانون

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

 
ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن
پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

به ساز کسی رقصیدن-بازیچه ی کسی شدن-از کسی فرمان بردن
آینه‌ی بخت(آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد)

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

ارباب حجت-اهل منطق

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن
چموش-سرکش-یکدنده

برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر

خجالتی-کم رو-پرحیا

با محبت-زود جوش و مهربان
الحق و الانصاف-انصافن-حقن

پا سوخت-پا بد-بد شانس

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

بادپا-تند رو-تیز تک

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

 

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

چیله جمع کردن-گردآوردن چیله

اشک خنک-گریه‌ی ساختگی

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن
پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

تخت و تبار-خوب و رو به راه

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

پر در آوردن-بسیار خوشحال و سبکبال شدن

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

خالی بند-چاخان-دروغ گو

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن
با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

دو پول-مبلغ بسیار ناچیز و اندک

زبان در قفا-زبان پس قفا

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

با حال-آدم سرحال و خوش-چیز یا جای دلپذیر

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن

پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

پاتال-سالخورده-پیر
از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

 

از بیخ گوش کسی گذشتن-در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن

دهان پر کن-بدون ارزش و اهمیت واقعی

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

 

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد

 

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

 

روغنی-آلوده به روغن

 
پا برهنه-بدون کفش

آب و رنگ(طراوت و شادابی)

به اسم خود جا زدن-از آن خود وانمودن
دست خالی بودن-تهی دست بودن-بی چیز بودن

از خشت افتادن-بدنیا آمدن
از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

 

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

 

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید
پیش خودمان بماند-به کسی مگو-نشنیده بگیر
چله ی تابستان-گرمای سخت

زنکه-لفظی توهین و تحقیرآمیز به زن

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)
انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن(بسیار فرودست تر از کسی بودن، اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن)
دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم
خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

 

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن
اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

انگشت کردن-انگشت رساندن

در لاک خود فرو رفتن-کاری به کار دیگران نداشتن

دندان تیز کردن-طمع کردن

البرز(بلندقامت، دلیر)

 

چله داشتن-عزادار بودن در روز چهلم مرگ عزیزی

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

بازرسی-بررسی و کنترل

رُک زده-زل زده-خیره شده

دست به سیاه و سفید نزدن-به هیچ گونه کاری نپرداختن-ابدن کاری نکردن

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی
چارپایه-صندلی کوچک و بدون پشتی

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن
بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

از خشت افتادن(بدنیا آمدن)

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند

پرچانه-پرگو-روده دراز-وراج

 

از زبان افتادن-لال شدن

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

 

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه
حیوانی-نگا. حیوانکی
آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن
بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن