مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 203

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

 

زاله بندی-مرزبندی در کشتزار-کرت بندی

جیز شدن-سوختن در زبان کودکان

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

چرک کردن-عفونت کردن زخم

خطایی-نوعیز آجر

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

جملگی-تمامن-سراسر

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

انگشت روی چیزی گذاشتن(موضوعی را مورد توجه قرار دادن)

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

این کلاه آن کلاه کردن-قرضی را با قرض دیگری پرداختن-از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن-کلاه تقی را سر نقی گذاشتن

اَنَک کردن-تحقیر کردن-خجالت دادن

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

زبان گزه رفتن-زبان گزیدن-لب به دندان گرفتن

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

تِلِک و پِلِک-رخت و وسائل ناچیز خانه

 

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

 
بنده منزل-خانه ی من

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

 

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

پیشدستی-بشقاب کوچک-زیر دستی

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)

زار-نا به سامان-خراب-بد
اجابت کردن معده(قضای حاجت)

چم و خم-آداب و رسوم-فن-ناز و عشوه

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

اتر خان رشتی-آدم پرافاده

به ساز کسی رقصیدن-بازیچه ی کسی شدن-از کسی فرمان بردن

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی
الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن
دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

ته بر کردن-از ته بریدن

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن
بیرون زدن-ناگهان از جایی بیرون رفتن

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

چسبیدن-لذت دادن

 

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

حرص خوردن-عصبانی شدن

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد
چلو چو انداز-شایعه پخش کن
دلسرد-ناامید-مایوس

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

خیط کردن-نگا. خیت کردن
دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

روان کردن-از بر کردن
باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن
خال به خال-خال خال
از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن
در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

 

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

پوست کنده-رک و بی پرده

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

دوا درمان-مداوا-معالجه

دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

 

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش
افسارگسیخته(سرکش)

حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

از آب و گل در آمدن(مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن، بزرگ شدن کودک)

انگشت خوردن-افسوس خوردن-پشیمان بودن

زنیکه-زنکه

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم
خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن
خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

دومندش-دوم از آن

تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن

بخار-توانایی-شایستگی

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

 

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن
تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن
باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

 

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

خبره-ماهر-استاد

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

 

 

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود
دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)
بامبه-توسری

پشم نداشتن کلاه کسی-اعتبار نداشتن-کاری از کسی برنیامدن

ذِله آوردن-به ستوه آوردن-خسته و عاجز کردن
خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش

خودرو-آن چه بی اسب رود

تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی

زود رنج-نازک دل-حساس

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

رای دادن-نظر دادن به انتخاب چیزی یا کسی
پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

چوب زدن-با چوب تنبیه کردن

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول
دکمه را انداختن-دکمه ی لباس را بستن

آمد-فرخندگی-خوش‌قدمی

پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد

 
بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

پشت بند-به دنبال-در ادامه-چیزی که پس از چیز دیگری بنوشند یا بخورند

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

 

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی
دو تا شدن-خم شدن-دو لا شدن

 
پخش-پراکنده

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

پیشاب-ادرار

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

 

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

پنجه-انگشتان پنجگانه ی دست

آب آتش زده(اشک)

اوضاع احوال-وضع و حال

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

ژیلت-نیم تنه ی بدون آستین و جلو باز

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن

 

زپرتو-ضعیف-بی دوام

دست آموز-تربیت شده-آموخته

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

 

ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن

جگر گوشه-فرزند

چغاله بادام-بادام نارس

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

حَبه را قُبه کردن-کاهی را کوه کردن

 

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است
پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

زیر دم سستی-انحراف اخلاقی

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

 
خرده خرجی-خرج های اندک

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

چاق کردن کاری-رو به راه کردن کاری-راه انداختن کاری

دل رحم-مهربان

پیش کردن گربه-راندن گربه

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا

تُخس-ناقلا-شیطان-شرور

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)
ار زبان کسی(از قول کسی)

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

 

الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)
چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید

چارچار زدن-بی حیایی کردن

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی
اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

باد گرفتن-مغرور شدن

بزنگاه-نقطه ی ضعف-سر وقت-موقع حساس-زمان مناسب

آکَل(آقای کربلایی)

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

خیر مقدم-خوش آمد

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن
تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

روی چشم-اطاعت می شود !
به گُه کشیدن-بی اعتبار کردن-با توهین خوار و خفیف نمودن
از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

امروزه روز(این روزها، در این دوره و زمانه)
رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

بی زحمت-لطفا-خواهش می کنم

 

خوش لعاب-زود جوش-خوش مشرب

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

خیز برداشتن-جستن-آماده ی حمله شدن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن
رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن
آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن
زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن
امروزه روز-این روزها-در این دوره و زمانه
زمخت-درشت-ناهنجار

دست و بال-دور و بر-اطراف
آلونک‌نشین-ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

 

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن
برادر تنی-برادر حقیقی

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن
تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن
زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

 

آب شیراز(شراب)

جیک-صدا-آواز

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار
زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

 

 

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

 
به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

 

دک شدن-جیم شدن-ناپدید شدن

باطله-چیزی که ارزش خود را از دست داده است
چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)

ته گیلاس-نوشیدنی کمی که ته گیلاس مانده است

دُم گرفتن-پشت سر هم ایستادن

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

آشغالی(سپور)

آفتابی شدن(پیدا و آشکار شدن، بیرون زدن آب قنات)

دک کردن-از سر وا کردن

 

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

ازدست‌رفته-عاشق

داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن
 

اشک کوه-یاقوت-لعل

جیک در نیاوردن-صدایی در اعتراض بر نیاوردن-کم ترین اعتراضی نکردن

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن

آشنا روشنا(دوست آشنا)

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن
بیرون رفتن-به توالت رفتن

بَهمان-فلان

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که
پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

ته و توی چیزی را در آوردن-درباره ی چیزی تحقیق کردن
دست خوش !-آفرین

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات

خدا کند-ای کاش

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

آب دادن بند(خود را لو دادن، فرصت را از دست دادن)

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

بساز-آدم سازگار-صبور
روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

 
از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

بی پایه-دروغ-پوچ

خفتی-نوعی گردن بند از جواهرات-شلواری مانند چاقچور ولی بدون جوراب

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)
خراشه-تراشه-خرده ی چوب

چراغانی کردن-جشن گرفتن
پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

بی همه کس-بی پدر و مادر

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

آفتاب لب بام-پیری نزدیک به مرگ

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه

چیز فهم-عاقل و فهمیده

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

چاک کردن-نگا. چاک دادن

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

دولت منزل-دولت سرا

 
چشم زاغ-بی شرم
دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

 

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

 

پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

جیر جیر کردن-داد و فریاد عاجزانه کردن برای میانجی طلبی

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

 

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

 

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

آیۀ یاس خواندن-هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن

حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

جا افتادن-سر جای خود آمدن

آب و رنگ(طراوت و شادابی)
از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

 

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

تنوری-پخته شده در تنور

بازار سیاه-جایی که در آن اجناس غیر قانونی و گران می فروشند

 

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق
خال مَخال-خال خال

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن