بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 199

حلال و حرام کردن-پای بند نبودن به دستورات شرعی

درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن
آهو چشم-معشوق-شاهد

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

دهنه سرخود-بی بند و بار

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

زبان گز-چیز تند و تیز

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

جاده کوبی-راه صاف کردن

دبش-گس-دارای مزه ی ترش و گزنده

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز
از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

زمخت گفتن-دشنام دادن-سخنان درشت گفتن

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

دود-دخانیات-مواد مخدر
آب‌تنی(شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی))

چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

چش-چشم

پته ی کسی را روی آب انداختن-راز کسی را فاش کردن-کسی را رسوا کردن

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

 

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

چرک نویس-نوشته ی نخستین که ممکن است بازبینی و ویرایش شود

آمد نیامد-فرخنده بودن و نبودن

چله ی زمستان-سرمای سخت

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

دستی از دور بر آتش داشتن-از حقیقت امری بی خبر بودن-قضاوتی سطحی از چیزی داشتن

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

حق گرفتن-نگا. حق بردن

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

 

 
ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی
جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه

 
خایه دستمال کردن-چاپلوسی کردن-منت کشیدن

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

چفت-چسیده-تنگ-زنجیر در

 

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

 

پر و پاچه-پا-پاچه

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

حلبی-کنایه ازجنس آهنی کم مقاومت
دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

اهل دود(سیگاری)

آب خنک خوردن-به زندان افتادن
از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)
چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

چاق بودن غلیان-آماده بودن غلیان

حاضر و آماده-آماده

تف به روی تو-زهی بی شرم که تویی

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

 

چغندر پخته-لبو

ابرو زدن-رضا دادن-اشاره کردن

انگشت‌پیچ-نوعی گز رقیق

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

چلو خورش-غذایی مرکب از چلو و یک نوع خورش
از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

تا-لنگه-همتا

آتشی(تندخو، زودخشم)

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن
از نان خوردن افتادن(نان کسی آجر شدن)

 

زیر زیرکی-پنهانی-با مکر و حیله

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار

بد قماش-بد جنس-خبیث
تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان
برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

دوری-ظرف غذاخوری پهن

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

حضرت عباسی-راست و درست

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

 

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

دیر فهم-کند ذهن-کودن

اشک تمساح-گریه ی دروغین

درد دل-غم و اندوه درونی

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه

روده درازی-پرحرفی-وراجی
تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

چیز دار-ثروتمند

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

دستی از دور بر آتش داشتن-از حقیقت امری بی خبر بودن-قضاوتی سطحی از چیزی داشتن
بزن و برقص-پایکوبی-ساز و آواز-رقص و آواز
رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

پر افاده-متکبر-مغرور

دست چین-گزیده-منتخب

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

به پیش-فرمان نظامی برای حرکت سپاهیان به جلو

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.
از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

تپلی-گرد و چاق
 

افسارگسیخته(سرکش)

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات
داداشی-برادر در زبان کودکان
آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)

جنس کسی خرده شیشه برداشتن-آب زیر کاه بودن-حقه باز بودن

دک کردن-از سر وا کردن

زار-نا به سامان-خراب-بد

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

حال و احوال-وضعیت-کیفیت

 

آهوی خاور-آفتاب
حضرت عباسی-راست و درست
پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی
دلقک-شخص مسخره

دمدمی-دو دل-مردد-کسی که هر ساعت خوی و حالت دیگری دارد
زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری
در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

 

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

 

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

 

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)

دو زاری-سکه ی دو ریالی

 

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

آفتاب به ملاج کسی خوردن(دیوانه شدن، خل شدن)

 

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

دستشویی-توالت-مستراح

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد
حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

دو آمدن-دور برداشتن-شاخ و شانه کشیدن-قیافه گرفتن

 

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

 
 

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد
د ِ-حرفی برای بیان مداومت
 

پر افاده-متکبر-مغرور

 

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

دسته-جمعیت سینه زن

 

بلند پروازی کردن-جاه طلبی کردن-خودنمایی کردن

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

چهار دیواری کسی نشست کردن-بدبخت شدن-از کار و زندگی ساقط شدن

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد
زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن
تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

آبدست(ماهر، استاد)

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن

جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است
پا گرد-محل چرخیدن پله ها

درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

چانه انداختن-جان کندن-حرکت پیش از مرگ

 

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن
حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

پشت پا زدن به چیزی-چشم پوشی کردن از چیزی

دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن

حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

استکانی زدن(می‌خوارگی اندکی کردن)

 

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

آخِی-صوتی برای تاثر یا شادی

 

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

 

خوش برخورد-خوش محضر-خوش معاشرت
پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن
از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

آشغالی-سپور
آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

اتر خان رشتی(آدم پرافاده)
تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

 

 

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

آبِ کبود-آسمان

دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن

 

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

چک و چانه زدن-چانه زدن-وراجی کردن-مذاکره ی فراوان کردن

دُنگی-دانگی

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

روغن زرد-روغن حیوانی

خرفت-نادان-ابله-کند ذهن

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

دراندشت-وسیع-بی سر و ته

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)
 

چته ؟-تو را چه می شود ؟

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

خجالت دادن-کسی را شرمسار کردن

پَک و پوزه-ریخت و قیافه-شکل ظاهر

برج ریق-برج نامیمون و نامبارک

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن
حلال واری-نگا. خلال وار
راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

 

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن

پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

خاکروبه-زباله-آشغال

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

 

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

 

چنگول زدن-پنجه زدن
بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند

پس افتاده-بچه ی کسی
اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته
ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

دست به نقد-بی درنگ-زود-فورن

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

پشت سر کسی صفحه گذاشتن- پشت یر کسی حرف زدن

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

چرک کردن-عفونت کردن زخم

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

حظ کردن-لذت بردن

 

پس انداز کردن-پول کنار گذاشتن-صرفه جویی کردن

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

ته آواز-صدای نسبتن خوب

تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

جِر انداختن کسی را-اوقات کسی را تلخ کردن-خشمگین کردن کسی
ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی
جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)
جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

دولابچه-کمد کوچک

دو به دو-دو تا دو تا

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

خودی-آشنا

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

جای سفت-وضعیت سخت

آب نمک زدن(با شیرین زبانی گفتن)

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

از خود بودن-خودی بودن-محرم بودن
آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد

خر و پف-نگا. خرناس

آزگار(زمان دراز)
خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

زود فهم-کسی که زود چیزی را درک می کند