لیست کامل فرهنگ لغت، اطلاحات و تمثیل های کوچه بازاری قسمت پانزدهم

پشتی-بالش-حمایت

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب
از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن
اقل‌کم-دست‌کم-لااقل

 

حق شناس-سپاس گزار
اُس و فُس(اصل، مایه، چهارستون بدن)

چیلک دان-چینه دان

تلمبار- تل انبار

خدا به همراه-خدا خافظ

 
برادر تنی-برادر حقیقی

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار
تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

بابا ننه دار-خانواده دار-اصیل-صاحب نام و نشان

 

دوبله ایستادن-نگه داشتن اتوموبیل در کنار یک اتوموبیل دیگر

حواس نداشتن-گیج و منگ بودن-حواس پرت بودن

 

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

دودی-اهل دود-سیگاری-تریاکی-معتاد به دخانیات

 

داماد سرخانه-دامادی که در خانه ی پدر زن زندگی می کند

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

از گرد راه رسیده(تازه‌وارد، هنوز به کار دیگری نپرداخته)

رشته فرنگی-ماکارونی

جوجه خوردن-مرفه بودن-در ناز و نعمت زیستن

چاره-درمان

 
پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف
دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن
پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن

پشت و رو کردن-برگرداندن جامه به صورتی که رو پشت و پشت رو شود

پیشت-آوازی برای راندن گربه

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن
تو دار-راز نگهدار
چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن
حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

راست رو-رو به رو-مقابل

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

خبر-گزارش رویداد
خدا داده-دیم کاری

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

دو رو-لباسی که از هر دو طرف می توان آن را پوشید-آدم غیر صمیمی و فرصت طلب

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی

 

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری

بوق زدن-اعلام موافقت کردن

چهره کردن-نگا. چهره شدن
تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

برچسب زدن-تهمت زدن

 

خنگ-نادان-ابله-کودن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش
دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد

تاریخچه-تاریخ مختصر

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

 

جراندن-جر دادن-پاره کردن
خلا-مستراح

چانه لغ-نگا. چانه شل

دمپایی-کفش راحتی خانه

 

تاریخچه-تاریخ مختصر

اوقات‌تلخی-ترش‌رویی-عصبانیت

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن

آفتاب برِ دیوار آمدن(به پایان آمدن عمر)

زن به مزد-دشنامی است به مردان فاسد

تپق-گرفتگی زبان

چراغانی-روشن کردن چراغ در جشن

چنار تجریش-متلک بد

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

دایی قزی-دختر دایی

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

چرخ زدن-گردش کردن-به عنوان تفریح یا تماشا حرکت کردن

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

چتوَل-یک چهارم

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

جا-رختخواب-بستر

راحت کردن-کشتن

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

بی زحمت-لطفا-خواهش می کنم
دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

دوخته فروش-کسی که پارچه بخرد-از آن لباس بدوزد و برای فروش عرضه کند

از کسی خوردن-توانایی مقابله با کسی را نداشتن

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

 

 

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

 

خون دماغ شدن-خون از بینی جاری شدن

 

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

 

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

خوشایند-مطبوع-پسندیده

 

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

باد گلو زدن-آروغ زدن

بستری-خوابیده در بستر-بیمار
چرب دست-ماهر-زبر دست

جزیی فروش-کسی که که کالا را در اندازه های کوچک می فروشد
رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن
در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

 

بست نشستن-پناه بردن به بست برای در امان ماندن از تعرض

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی
از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

برای فاطی تنبان نشدن-بدرد نخوردن-قانع کننده نبودن-فایده نداشتن

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

پافنگ-نهادن ته تفنگ در کنار در حالت خبردار ایستادن

جز و ولز-نگا. جز و وز

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود
پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن
از بر گفتن یا نوشتن-متنی به اتکاء حافظه

 
دبه کردن-دبه در آوردن

اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

در تاریکی رقصیدن-در غیبت کسی رجز خواندن و ادعای بی خود کردن

 

خاکستر نشین-بدبخت-سیه روز-ذلیل

روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

جاری-زن برادر شوهر

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

زانویی-زانو

زجرکش کردن-به زجر و شکنجه کشتن

حیاط خلوت-حیاط کوچکی در جلو یا پشت خانه

زاغ سیاه کسی را چوب زدن-پنهانی مراقب کسی بودن

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

 

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

آتش‌پاره(شوخ و شنگ، فرز و چالاک، کرم شبتاب)

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

 
دست دوم-کار کرده-مستعمل

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

ریق افتادن-ریغ افتادن

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

زنیکه-زنکه

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

چلاق-دست و پا شکسته یا بریده

زپرتو-ضعیف-بی دوام

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

 

به دهان کسی نگاه کردن-مطیع به گفته ی کسی بودن-حرف کسی را بکار بستن

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن
رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

خر زور-نیرومند-پرزور

درگاهی-آستانه

روده دراز-پر حرف-وراج

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

از کمر افتادن-از خستگی زیاد از کار افتادن-ناتوان شدن در امر جنسی
چشم ورقلمبیده-چشم بیرون زده

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

بنده منزل-خانه ی من

ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

تو در تو- تو به تو

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن
آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

بَرج-خرج های خارج از خانه

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

تخته زدن-پنبه زدن

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن
چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود
چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

دراز کش-افتاده-خوابیده

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن

دل کسی را زدن-سیر شدن از چیزی-بی میل و رغبت شدن نسبت به چیزی یا کسی

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

اله و بله کردن(لاف زدن، چنین و چنان گفتن)

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

 

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن
تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن
استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)
رکاب دادن-راهی جایی شدن

پیش کردن-راندن به جلو

پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

دلخور بودن-گله مند بودن-ناراضی بودن

زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

چنگول زدن-پنجه زدن

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

 
پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

 

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

 

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند

بیسار-فلان

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

 

خفت افتادن-تنگ شدن-در تنگنا افتادن

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن
تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین
تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

ختم شدن-پایان گرفتن
باربند-جای نهادن و بستن بار

بچه ی-اهل ِ

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

خوشایند-مطبوع-پسندیده

خرحمالی-بیگاری-کار پر زحمت و کم مزد

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

چنگول زدن-پنجه زدن

چتر باز-مهمان ناخوانده به وقت غذا
پس نشستن-عقب نشینی کردن

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

درجه دار-درجه های نظامی پایین تر از سروان

چال افتادن-گود شدن

دایه ی مهربان تر از مادر-پرستاری که بیش از مادر مواظب کودک است-کسی که تظاهر به دل سوزی می کند

رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند

جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن
تنگاب آمدن-به جان آمدن

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

تک روی-عمل بدون توجه به جمع

آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

پا خوردن-فریب خوردن

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

خیابان گز کردن-ول گشتن

پر اشتها-کسی که متمایل به خوردن زیاد است

از لجِ-از سر لجاجت-از روی خشم
پسرخاله ی دسته دیزی-خویشاوندان نزدیک

بی خودی-بی دلیل-بی جهت
بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

دل و جگر زلیخا-تکه تکه-پاره پاره

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن
جواب کردن-به کار کسی پایان دادن-از کار اخراج کردن
تخته پوست انداختن-زمانی دراز نزد کسی ماندن-کنگر خوردن و لنگر انداختن

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن

بار انداختن-توقف و اقامت کردن
تره بار-میوه ها و سبزی ها
چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

ریق زدن-ریغ زدن

پس افتاده-بچه ی کسی

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب
آفتاب گز کردن-ولگردی کردن
 

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن
پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

 

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

زیر شال کسی قرص شدن-شکم کسی سیر بودن

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

حمامک مورچه داره-کنایه از تردید و دو دلی

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

الابختکی(اتفاقی، تصادفی)

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم

 
پرت شدن-دور افتادن از مطلب

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

پر و بال-امکان-فرصت

 

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن
تپل مپل-چاق و چله

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ

 

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت

چراغ الله-نگا. چراغ

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

جنس کسی خرده شیشه برداشتن-آب زیر کاه بودن-حقه باز بودن

خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

 

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

جوشی شدن-عصبانی شدن

راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)

 

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر
خواستگاری-رفتن به دیدن دختر یا زنی برای برگزیدن و همسری پسر یا مردی

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

زرده ی کسی نبستن-موفق نشدن در کار-بی ثمر ماندن کوشش کسی

دست به کار نرفتن-حال کار کردن نداشتن-برای کار بی حوصله بودن

جای پا-اثر-نشانه-رد

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی