بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 417

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن
خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن
آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند
چشم و گوش باز-کسی که همه چیز را می فهمد-آگاه و با تجربه

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

حیوون-نگا. حیوان

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن
تحت اللفظی-کلمه به کلمه

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

چرک-کثیف

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)
 

تُخس-ناقلا-شیطان-شرور

بنده منزل-خانه ی من
جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف
تراشیده-نازک-قلمی-لاغر
بامبول زدن-حقه سوار کردن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

الحق و الانصاف(انصافن، حقن)

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

 

اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

 

پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی
دله کردن-کسی را به دلگی عادت دادن

دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه

آب رفتن(بی‌اعتبار شدن، کوچک شدن)

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز

 

پیاله زدن-می نوشیدن

بای دادن-رشوه دادن-باج دادن
بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

 

 

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

پارو-زن پیر

آبِ دندان-حریف ساده

در هم رفتن-در فکر فرو رفتن-خشمگین شدن

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن
 

دست کسی افتادن-گیر کسی افتادن

پشم و پیله-ریش

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد
از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

 

 
پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)
رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

ادرار کوچک-شاش

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

 
تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

به پیش-فرمان نظامی برای حرکت سپاهیان به جلو

چوچوله باز-زنباره-دوست دار زنان بدکاره
خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

 

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

چین و خم-پیچ و تاب

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

 

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

بامبه-توسری

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

خاصه-هر چیز ممتاز و از جنس عالی

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

 

رتوش-دستکاری و آرایش عکس

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

 

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

خیط کشیدن-خط کشیدن

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

آواز خر در چمن-آواز ناخوش و گوش‌خراش

 

زرد آلو عنک-نوعی زردآلوی نامرغوب و ترش

چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی
چاچولی-زبان بازی-حقه بازی

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

در دست-آماده-حاضر
چین خوردن-چروک شدن

تاق و توق-آواز بر هم خوردن دو چیز

 

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

زیر جلکی-پنهانی

آستین افشاندن(رقصیدن، انکارنمودن، انعام دادن)

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

دنبال نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر وا کردن-به دنبال چیزی واهی فرستادن

با آب و تاب-با شرح و تفصیل
راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

 

خاله قدومه-نگا. خاله سوسکه

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

 

آزگار(زمان دراز)

الابختکی-اتفاقی-تصادفی
چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

د ِ-پس-آخر

 

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما
چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

 

خستگی در کردن-استراحت کردن

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن

چوب الف-نشانه ای که با کاغذ می سازند و لای کتاب می گذارند-لاغر و باریک
تور کردن-زن یا دختری را به دام انداختن

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

حساب کهنه-نگا. حساب سوخته

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

زیر جامه-زیر شلواری

حلال واری-نگا. خلال وار
زیر چاق کردن-برای آماده کردن خود تمرین کردن و مهارت یافتن

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن
خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

از ریخت افتادن-تناسب خود را از دست دادن-بی‌جلا و جلوه شدن

دو زار-دو هزار-دو قران-دو ریال

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن
پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

 

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن

چرکوندی-لکه دار کثیف

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

راحت کردن-کشتن

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

ابوقراضه(ابوطیاره)

افقی برگشتن(شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن)

 

تاج گل به سر کسی زدن-کار نیکی در حق کسی کردن

ته نشین-رسوب کرده

خرج تراشی-هزینه درست کردن

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

آب دادن بند(خود را لو دادن، فرصت را از دست دادن)

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

خاله خرسه-دوست نادان
داش-لوطی-مشدی

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

پف کرده-بادکرده-ورم کرده

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند
از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

دست و پنجه نرم کردن-گلاویز شدن-جنگیدن

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

بامب-توسری

دوم از آن-در ثانی-دوم آن که

پیله-مو

پوست هندوانه زیر پای کسی گذاشتن-کسی را با تحریک حس غرورش به خطر انداختن
 

دَرَ ک رفتن-برای مردن کسی می گویند که از او تنفر دارند

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند
بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد

 

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

 

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

حاجی ارزانی-گران فروش

 

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

ارواح شکمت-ارواح بابات

چپری آمدن-زود آمدن

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز
زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

چپه-کجی به یک سمت

برآورد-تخمین

خاکی-فروتن و متواضع

دست به یقه شدن-دست به گریبان شدن

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

پیه دل باز کردن-تحمل کردن

آشی شدن(سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان)

با معرفت-لوطی و جوانمرد-دارای قوه ی تشخیص خوب از بد

 

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

 

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

زُل-خیره
زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن
آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

بامبول زدن-حقه سوار کردن

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی
خیکی-آدم چاق و فربه
بی مناسبت-نابجا-نامربوط
دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد
خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

حرف در آوردن-شایعه ساختن-سخن دروغ شایع کردن

 

زاله بندی-مرزبندی در کشتزار-کرت بندی

بنگی-معتاد به حشیش
بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن

 

بنا بودن-قرار بودن
از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)

 
بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند
خانه خراب-بدبخت شده-بی چیز شده-زیان دیده
تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

از زورِ(از شدت، از بسیاری)

جراندن-جر دادن-پاره کردن

 
خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن
 

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

 

رسوخ کردن-در دل اثر کردن-رخنه و نفوذ کردن
 

 

بنده منزل-خانه ی من

پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

رو گرفتن-چهره ی خود را پوشاندن

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

 
دلسرد کردن-ناامید کردن

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

ته گرفتن-سوختن غذا

خدا داده-دیم کاری
بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد
رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن
با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

خش-صدای گرفته-خراش

چشم واسوخته-چشم برتافته

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

دست نماز-وضو

 

پات-بی آبرو-بی تربیت

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)
در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

 

 

پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)
تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن
جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

پر رودگی-پر گویی-پر حرفی

اختر شمردن-شب‌بیداری

 

آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن
الانه(همین حالا، هم اکنون)

 

چهار دیواری کسی نشست کردن-بدبخت شدن-از کار و زندگی ساقط شدن

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

 

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

خفت افتادن-تنگ شدن-در تنگنا افتادن

 
از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن
بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

ذاق و زوق-زن و بچه-سر و صدا و نق نق بچه

پوشک-کهنه ی بچه

به ریش کسی خندیدن-کسی را مسخره کردن

از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)
از پشت کوه آمدن-بی‌خبر از آداب و رسوم بودن-دهاتی بودن

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است

خاکشیر نبات-دوستی و رابطه ی نزدیک-سوابق آشنایی

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن
دو راهی-آن جا که راه دو شاخه می شود

آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

 

ترگل ورگل-خوش سر و وضع-تر و تمیز

جغور بغور-جگر و دل و قلوه ی گاو یا گوسفند که خرد کرده و با پیاز در روغن سرخ کنند

باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

تفنگ در کردن-تیراندازی با تفنگ
دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

تیپا خوردن-رانده شدن

آدم ثانی(حضرت نوح)

 

ته نشین-رسوب کرده

 

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

 

چش-چشم

انگشت رساندن-دست‌درازی کردن-دست زدن

خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

درمالی-مالیدن آتش روی حقه ی وافور برای کشیدن بقایای تریاک

بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

 

 

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

آب به ‌زیر کسی آمدن(سراسیمه شدن)

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

خدا به دور-پناه بر خدا

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

دهان کسی آستر داشتن-قدرت خوردن خوردنی های بسیار داغ و تند را داشتن
داوطلب-خواستار-نامزد

 

 
خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

چغلی کردن-شکایت کردن

دود دادن سبیل کسی-ادب کردن-تنبیه کردن-شکست دادن

 

زبان تر کردن-سخن گفتن

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب

پر افاده-متکبر-مغرور

چپی-مخالف حکومت-وابسته به چپ

جگر پاره-فرزند-جگر گوشه

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

پایین دست-طرف پایین

دُم به دست دادن-بهانه به دست دادن-خود را گیر انداختن
خرکچی-چارپادار
زیر و زبر گذاشتن-حرکت گذاشتن برای حروف-اِعراب