امروز، ۱۳ مرداد ماه ۱۳۹۶ سالروز ولادت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام هشتمین امام شیعیانه. ایشون در مدینه منوره به دنیا اومد. پدر گرامی شون امام موسی کاظم علیه السلام امام هفتم شیعیان و مادر گرامی شون نجمه خاتونه.
آرامگاه هشتمین امام شیعیان در مرکز شهر مشهد مقدس قرار داره و یکی از بزرگ ترین مساجد جهان هستش.
حرم مطهر امام رضا (ع) شامل گنبدها، گلدستها، نقاره خونها، سقاخانها، صحنا، رواقا، مقبره ها، مساجد، مدارس، تالارها، موزه ها و کتابخونه هاست.
گنبدها شامل گنبد طلا، گنبد گوهرشاد، گنبد الله وردیخان، گنبد پریزاد و گنبد شیخ طبرسی هستن. گلدستها به دو دسته عباسی و گوهرشاد تقسیم می شن.
صحنای حرم مطهر از موارد زیر تشکیل شده:
- صحن انقلاب اسلامی
- صحن آزادی
- صحن جمهوری اسلامی
- صحن قدس
- صحن کامل رضوی
- صحن غدیر
- صحن کوثر
- صحن هدایت
- صحن رضوان
- صحن گوهرشاد
رواق دارالحجه
رواقا بسیار زیاد بوده و از جمله میشه به روضه منوره، رواق غدیر، شیخ طوسی، دارالشرف یا رواق کوثر اشاره کرد.
فضاهای مسقف و محدود در دور و بر حرم، رواق نامیده می شن. الان، بزرگ ترین رواق حرم، رواق امام خمینی به مساحت ۶٬۳۰۰ متر مربعه که قبلاً صحن بوده و عملیات مسقف سازی اون از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵ انجام شده‌است.
رواق
هم‌اینجور رواق‌های دارالولایه، دارالحجه و دارالاجابه از رواق‌های بزرگ حرم امام رضا هستن.
جالبه بدونین که در حرم امام رضا (ع) دو موزه مرکزی و مردم شناسی هم هست.
از خدمات این مجموعه هم باید به مهمون سرای حضرت، دارالشفاء و نمایشگاه آستان قدس رضوی اشاره کرد.
شما می تونین همه موارد یاد شده رو به صورت تور مجازی در تماشا کرده و به صورت مجازی، به زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) بپردازید.
این مجموعه حدودا ۲۵۰ هزار متر مربع مساحت و گنجایش ۵۰۰ هزار نفر رو داره.
خیلی از سازه های این حرم، از دوران صفویان مخصوصا شاه طهماسب صفوی به جا مونده.
روضه منوره
روضه منوره که شامل پیکر مطهر امام رضا (ع) است، شامل فضایی مربع شکل که مساحت اون ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع اون مساحت ضریحه. روضه منوره از راه چهار صفه بزرگ در چهار طرف به داخل و خارج حرم در رابطه می شه.
جالبه بدونین، دوران تیموریان از دوره های نورانی معماری حرم امام رضا (ع) است. در اون دوران به دستور همسر شاهرخ تیموری، مسجد گوهرشاد، یکی از زیباترین و معروف‌ترین مساجد اسلام، به وسیله هنرمندان و معماران ایرونی در سمت قبله حرم و صحن جنوبی اون ساخته شد.
به نظر خیلی از کارشناسان مسجد گوهرشاد از نظر فرم و معماری در جهان اسلام بی نظیره.
مسجد گوهرشاد
کتیبه‌های ورودی مسجد گوهرشاد در هیچ جای جهان اسلام مثل نداره. این مسجد با ایوون های بلند و طاق های خوش نقش و کاشیکاری‌های نفیس از زیباترین مساجد ساخته شده در ایرانه.
ضلع‌های مسجد، همه با کاشی‌‌های معرق نفیس آراسته شده و در تموم دیواره ها و غرفه‌‌های اون اسماء الله و آیات قرآن و احادیثی که بعضی مربوط به مسجده، هست، کتیبه ممتاز و تاریخی بایسنقر (بچه گوهرشاد) که از بهترین ثلث‌نویسان عهد تیموری بوده، با زیباترین خطوط ثلث بر پیشونی ایوون مقصوره خودنمایی می‌کنه و تاریخ بنای مسجد بر کاشی معرق، در این کتیبه به چشم می‌خورد.
مسجد گوهرشاد
اولین گنبد حرم امام رضا (ع) در شروع قرن ششم هجری و به وسیله سلطان سنجر سلجوقی از کاشی ساخته شد.
این گنبد بارها مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفت. گنبد حرم از آجر ساخته شده، و بعد روی اونو با الواح مسی، که روکشی از طلا داره پوشوندهان.
تذهیب این گنبد واسه آخرین بار در سال ۱۰۱۰ تا ۱۰۱۶، در زمان شاه عباس انجام شده، و طوری که از گفتههای محققان برمیآید، روش و سطح این گنبد قبل از اون کاشیکاری بوده.
گنبد طلای حرم امام رضا (ع) دارای دو پوشش در سقف حرم و بالای اون هستش.
پوشش سقف که به صورت مقعر و مقرنسه به نام «قبه» شناخته میشه.
کتیبه‌هایی که در دور و بر گنبد وجود دارن که از نکات باحال اون اشاره به ماجرای پیاده رفتن شاه عباس صفوی از اصفهان به مشهده که به خط ثلث به وسیله علیرضا عباسی نوشته شده.
حرم امام رضا (ع) دارای چند ایوون است که نمونه‌های زیادی در معماری ایرونی – اسلامی هستن.
ایوون جنوبی که به «ایوون طلا» معروفه به وسیله امیر‌علیشیر نوایی، وزیر سلطان حسین بایقرا در قرن نهم هجری ساخته شد.
این ایوون که ۲۱ متر ارتفاع داره از خشت‌های طلا ساخته شده و دارای چهار دره و سطح اون در زمان نادرشاه افشار طلاکاری شد.
ایوون طلا
ایوون عباسی در زمان شاه عباس صفوی ساخته شد.
ارتفاع اون ۲۲ متره.
ایوون غربی حرم هم با ۲۴ متر از بلندترین بناهای حرمه و بر سر در اون، ساعت بزرگی هست، به خاطر همین به اون ایوون ساعت هم گفته میشه.
ایوون شرقی یا ایوون نقاره‌خونه هم مانند ایوون غربی از دو ایوون جدا از هم تشکیل شده.
بر بلندای این بنا که ۲۶ متر ارتفاع داره ساختمون نقّاره‌خونه قرار داره.
نواختن نقاره، واسه باخبر شدن از نزدیک شدن پایان وقت نمازه که در طول سال به جز ایّام محرم و صفر و دیگه ایّام عزاداری، همه روزه در دو نوبت، ۱۰ دقیقه قبل از طلوع و غروب آفتاب نواخته میشه. علاوه بر اون، در شب‌های عید پس از نماز مغرب و عشا و روزای عید، زمان تحویل سال نو و اعلام عید فطر و سحرهای ماه مبارک رمضان هم نقاره نواخته میشه.
از بناهای معروف حرم، سقاخانه‌ایه که هم‌حالا در وسط صحن انقلاب واقع شده.
سقاخانه رو در دوران سلطنت نادر شاه افشار و بین سال‌های ۱۱۴۴ تا ۱۱۴۵ از سنگ مرمر ساختن. استاد اسماعیل طلاکار سقفی گنبدی شکل روی اون ساخت و پوششی هشت‌ضلعی روی اون قرار داد و بعد اونو طلاکاری کرد.
این بنا در سال ۱۳۴۷ بازسازی شد.
صحن کامل رضوی
صحن کامل رضوی جاییه که مهم‌ترین مراسمات و اجتماعات مذهبی و مردمی در اون اتفاق می‌افتد.
صحن کامل رضوی با ۱۱۷ هزار و ۵۸۴ متر مربع زیربنا و ۵۵ غرفه، در جنوب اماکن متبرکه قرار گرفته. این صحن با دو بست به خیابون‌های امام رضا (ع) و خسروی نو (شهید اندرزگو) راه داره و از دو سمت شرقی و غربی به بست‌های شرقی و غربی.
ورودی‌‌های فرعی هم صحن کامل رو به رواق امام خمینی(ره)، صحن قدس و بست شیخ بهایی در رابطه می‌کنه.
در ضلع‌های صحن کامل، سه ایوون و سر در بزرگ «ایوون ولی عصر» در ضلع جنوبی، «باب الکوثر» در ضلع شرقی و «باب الغدیر» در ضلع غربی ساخته شده که در دو طرف هر ایوون دو گلدسته مرتفع قامت کشیده. این صحن به عنوان وسیع‌ترین صحن، ۳۶۳ متر طول و ۱۶۷ متر عرض داره.
در آخر هم لازمه اشاره کنیم که سایت رسمی حرم امام رضا به این نشانیه. به واسطه این سایت می تونین از جدیدترین رویدادها و اخبار مربوط به حرم مقدس آگاه شده و به طور مجازی به زیارت حرم بپردازید.
